Barbara Krzysztoń, Człowiek w czarnym kapeluszu:

Dzień wstawał powoli i niechętnie, trochę zamglony, trochę wilgotny, pełen chłodnego zapachu jesieni.

Pod koniec października nadeszła fala chłodu. Skończyły się wprawdzie jesienne deszcze i mżawki, ale słońce nie dawało już ciepła. Irena siedziała przy swoim biureczku, wypełniając fiszki drobnym, równym pismem. Podnosiła od czasu do czasu głowę i spoglądała w okno, za którym poruszały się bezlistne, czarne gałęzie drzew. Nie zauważyła, kiedy do czytelni wszedł Derko.

… uwielbiam góry. A pan? — Przygnębiają mnie. — Dlaczego? — Kiedyś sporo chodziłem, znałem je dobrze. Teraz kiedy na nie patrzę, odczuwam dojmujący żal, że są już dla mnie niedostępne. Nic bardziej jak góry nie uświadamia mi, że się starzeję. Jednak stale do nich wracam.

Sławomir Mrożek, Dziennik. T.1:

Kilka dni temu, właśnie w stanie takiej pół jawy, o świcie, zapukała do drzwi mleczarka i w ostrych słowach zganiła mnie, że mieszkam na piątym piętrze (przesadziła o jedno piętro, ale byłem zbyt zaspany, żeby sprostować).

Doznałem tego wczoraj, leżąc okropnie spocony przez pół nocy i reagując biciem serca na każde szczeknięcie francowatego pieska sąsiadów, na każde spuszczenie wody do późnej nocy oraz na każde przekręcenie kontaktu elektrycznego, które w moim mieszkaniu rozlega się jak trzask z bicza. (Kontakty też przekręcają do późnej nocy. Widocznie nie spuszczają wody po ciemku).

Bo nie jest wykluczone, że po tamtej stronie czeka na nas diabeł, nie tyle po to, żeby nas porwać, ile po to, żeby nas wyśmiać. Śmierć, być może, jest czymś dostojnym i godnym powagi w naszych wyobrażeniach, ale dla istot takich jak szatan, wiecznych i znających kulisy, nasza śmierć jest anegdotą, czymś komicznym.

… nie mam owego sławnego uczucia, że muszę cokolwiek powiedzieć, najwyżej czasami, że coś muszę, ale bardzo ogólnie i nigdy nie wiem co dokładnie.

Niedawno „Kulisy”24 doniosły o jakimś palaczu centralnego ogrzewania, który porąbał swoje meble w szale pijackim. Akcent był na rąbanie mebli i szał pijacki, ale mimochodem dowiedziałem się, co porąbał ten prymityw: telewizor, radio i pralkę. Jak to Polacy robią, jak się dorabiają, tego nie wiem dokładnie, wciąż jest przecież, nawet według najbardziej oficjalnych danych, sytuacja podkryzysowa, ale czuje się dorabianie.

Określenie „zniewieściały” jest w gruncie rzeczy określeniem pochlebnym. Oznacza ono, że dany osobnik często się myje, nie lubi zabijać ludzi, zdolny jest do współczucia, nie lubi wrzeszczeć i pchać się, żeby udowodnić swoją ważność. Kobiety znają wartość życia ludzkiego, nie tylko dlatego, że rodzą ludzi, ale także dlatego, że ich wychowują i wiedzą, jaka to męka, odpowiedzialność i wysiłek. Mężczyźni nie wychowują dzieci, w najlepszym wypadku na pierwszego oddają na ten cel pewną ilość pieniędzy. Nic dziwnego, że potem masakra może wydać im się zajęciem nie tylko lubym, ale i pożytecznym.

Polak, niestety, bardzo przypomina mi zachowanie pewnych zwierząt, które obserwowałem wielokrotnie, kiedy byłem dzieckiem, w obejściu mojego dziadka. Tak się złożyło, że dziadek hodował świnie, a ja je obserwowałem. Otóż świnie zawsze pchały się okropnie, jedna na drugą, przy czym każda z nich była w sobie indywidualna. Suma tych niezależnych, indywidualnych odruchów dawała okropny, jednoczesny bezład stadny. Na przykład kiedy wlewano jedzenie do koryta. Z krajów, które znam jako tako, w Polsce najbardziej ludzie nałażą na siebie w codziennym obyczaju.

…przecież dopiero po największych wysiłkach i trudach zaledwie parę książek na świecie oddaje jako tako to, o co chodziło autorowi, a w jego mniemaniu zapewne także niedostatecznie, cóż tu wymagać od zdań kleconych na poczekaniu…

… niedomyślenie, najgorsza choroba polskiej elity. Żeby żyć, nie wolno niczego domyślać do końca, trzeba się cofać przed wnioskami.

W tej sytuacji wiadomo, że trzeba stosować szkołę angielską, golenie i herbata o piątej bez względu na okoliczności. Należy sobie stwarzać małą stałość, stałość i trwałość jakąkolwiek, kiedy wszystko jest niestałe, właściwie już niebyłe.

Lem ostrzega: „Ty nie myśl, Mrożku, nie roztrząsaj, tylko gędź”.

Jeżeli jest tajemnica, nie ty ani nie ja będziemy ją znali. Tajemnicy nie można znać. Można znać tylko sekrety, coś, co jedni ludzie ukrywają przed innymi, jeden człowiek przed drugim. Sekrety można wyjawić albo je poznać (usłyszeć o nich albo je podpatrzyć). Tajemnica to coś więcej niż sekret, nie można jej wyjawić ani podpatrzyć.

Polacy szukają Polaków na obczyźnie, u siebie szukają znajomych. Od dawna już taki nie jestem, przeciwnie, ale jest jeszcze drugi stopień – jeżeli nie Polaków i znajomych, to szukają chociaż znajomych przedmiotów.

Autorka stwierdza, że on /Żeromski/ przechowywał niezwykle starannie, naklejając i konserwując, nie tylko listy do niego pisane, ale nawet karteluszki, zawiadomienia itp., komentując, że on miał wielki szacunek dla cudzego słowa pisanego (oczywiście najbardziej pieczołowicie przechowywał recenzje). (…) czyli Żeroś dymał „cudze słowo pisane”, a kochał się tylko w tym, że ktokolwiek cokolwiek do niego czy o nim napisał. I nigdy mu to nie przeszło, jak mnie.

„Anegdoty z dziejów Polski”:

Jak najbardziej prawdziwy jest pomysł kierownika Studium Wojskowego uniwersytetu w Poznaniu, który po dokonaniu obliczeń doszedł do wniosku, że wskazane byłoby dostosowanie Auli Uniwersyteckiej do potrzeb… strzelnicy małokalibrowej. Stanowiska byłyby na parterze lub balkonie sali, zaś organy, obłożone workami z piaskiem, spełniałyby rolę kulochwytu. Pomysłu tego jednak nie zrealizowano, ku żałości oficera i zachwytowi melomanów.

Jerzy Edigey Jerzy „Niech pan zdejmie rękawiczki”:

„Powieść Jerzego Edigeya >Niech pan zdejmie rękawiczki< jest trzynastą pozycją, która ukazuje się w Serii z Warszawą. Po raz pierwszy powieść ta była drukowana w >Dzienniku Zachodnim< w 1971 r.”

Cytaciki:
Eufemia Kwiatkowska otrzymywała listy polecone – długie, białe, opatrzone barwnym napisem „Nasza Kotwica”. W tych pismach zarząd spółdzielni „uprzejmie zawiadamiał”, że wobec wzrostu kosztów należy wnieść dodatkowe opłaty, albo wyjaśniał, że „wobec niewykonania planów budowy domów, przydział mieszkania dla Ob. przesunięty zostaje na dalszy termin”.

Morderstwo seksualne? – rzucił major Sozański. – Wykluczone! Nie wykryto usiłowania gwałtu. Trzeba też brać pod uwagę, że Roszkowska była osobą starszą. Miała pięćdziesiąt dziewięć lat, a nigdy nie była zbyt urodziwa. – To o niczym nie świadczy – zauważył Sozański. – Niedawno we Francji zgwałcono i zamordowano osiemdziesięcioletnią staruszkę. – U nas, na szczęście, starsze panie pod tym względem nadal są bezpieczne.

Jak to zwykle bywa w takim nowo przekazanym do użytkowania osiedlu, kręcą się tam całe tabuny przeróżnych kombinatorów. Ślusarze do zakładania dodatkowych zamków, stolarze do poprawiania niezamykających się drzwi i okien. Hydraulicy oferujący swoje usługi. Firmy uszczelniające okna. Sprzedawcy gzymsów. Elektrycy i wszelkiego kalibru „złote rączki”. Wylegitymowaliśmy kilkadziesiąt osób. Przy sposobności niektóre sprawy skierowaliśmy do kolegiów. A przede wszystkim agentów firm niemających koncesji i robotników zatrudnionych w miejscowych przedsiębiorstwach budowlanych, którzy w godzinach pracy i przy użyciu materiałów fabrycznych naprawiali prywatnie to, co przedtem urzędowo sknocili.

Chyba zgodzimy się z twierdzeniem majora – potaknął pułkownik. – A ja myślę, że nie. Wszyscy ze zdziwieniem spojrzeli na sierżanta, jak gdyby zobaczyli go po raz pierwszy. Dzielnicowy na naradzie sztabowej wyższych oficerów, to ostatecznie się zdarza, ale żeby ośmielił się być innego zdania niż pułkownik z Komendy Głównej? Ciekawe! Sierżant miał twarz czerwoną aż po czubki uszu. Doskonale zdawał sobie sprawę z własnej bezczelności, ale brnął dalej. : – Sądzę, że pan major się myli.

Wychodząc z więzienia dostaliście skierowanie do zakładów im. Róży Luksemburg. Pracowaliście tam niecałe trzy tygodnie. Nawet po ostatnie pieniądze nie przyszliście. – Co to za pieniądze? Same grosze, a rzuciłem, bo to nie dla mnie. Codziennie trzeba przychodzić do roboty. Ciągle to samo. Na jednym miejscu. – Przecież w więzieniu przyzwyczailiście się do przebywania w jednym miejscu. – Więzień to jest więzień, a wolność co innego.

Panowie sami wiedzą, w nowych mieszkaniach wszystko co ma się otwierać, to i siłą nie ruszysz. A wszystko co ma być zamknięte, to nie domkniesz.

Witold Biengo „Gwiazdy spadają w sierpniu”:

Kryminał osadzony na wybrzezu gdańskim pod koniec lat 80. Jak by wyciąć jedną trzecią tekstu…
Cytaciki:
Dopiero w blasku słońca uzmysłowiłem sobie, że znam tego faceta. Nazywał się Mariusz Zwierzyniecki i był rzeczywiście bardzo kostyczny i zarozumiały. Poza tym pisywał pod pseudonimem powieści kryminalne, których akcję brał z sufitu. Nie budził mojej sympatii. I wzajemnie.

Stałem już w progu, jedną nogą za drzwiami. Hazel przyskoczyła do mnie i – wzorem Eda -wycisnęła na moim nie dogolonym policzku czuły, siostrzany i zupełnie niewinny pocałunek. Ale przy okazji przywarła do mnie całym ciałem, na sekundę, może dwie. Wystarczyło. Czy ktoś z was opierał się kiedyś o przegrzaną lodówkę?

Wąska leśna droga była nienaturalnie wyboista, jak wiele bocznych, polnych dróg w okolicy. Wiedziałem dlaczego. Dziury i doły w drogach kopali sami właściciele przytulnych dacz i letnisk, broniąc się w ten sposób przed weekendową miejską szarańczą, jeżdżącą przeważnie maluchami czy syrenami. Dla gorszych samochodów były to rzeczywiście niebezpieczne drogi, a właściciele dacz dysponowali na ogół lepszymi i większymi wozami. Postanowiłem zaryzykować. Co prawda omal nie urwałem resorów, ale po dziesięciu minutach dotarłem do mostku.

W Stawowej mieli niegdyś zamek, obecnie zmieniony w prymitywny PGR–owski slums; tak w praktyce zrealizowano hasło dyktatury proletariatu – proletariat zamieszkał w magnackiej siedzibie, którą skutecznie doprowadził do poziomu chlewu.

Znów się zaśmiała… Jakby ktoś rozsypał perły po szklanym blacie.

W tym kraju zbrodnia zawsze jest prymitywna. Siekierą w głowę, po pijanemu. Tak to się tutaj robi. – W twoich powieściach to jest bardziej skomplikowane.

Żal kobiety, ale sama sobie zasłużyła. Zirytował mnie. – Dlaczego pan sądzi, że niemoralnie żyła? – Jakżeż? Sam pan mówił, że chodziła na nagą plażę? – To jeszcze o niczym nie świadczy. – Zapewne, zapewne… Choć nie byłbym taki pewny. Oni tam, panie, w tym filmie, do wszystkiego zdolni. A już we francuskim zwłaszcza.

Jerzy Michał Czarnecki „Fart”:

Krakówek – sfery radcowskie i doliniarskie.
Cytaciki:
Spojrzała zimno na intruza. Był to nieciekawy typ, taki, który zawiera znajomości w lokalach, nachalny, bezczelny… — A może pójdziemy się gdzieś zabawić? Wieczór tak pięknie się zapowiada — indagował dalej. — Pani musi być wspaniałą kobietą. Klarze to zaimponowało. Czuła się piękna i młoda, jak za dawnych młodzieńczych lat. — Pani jest nieprawdopodobnie zgrabna. — Nawet interesujący — pomyślała Klara. Mężczyzna przechylił się w stronę Klary i ujął ją za rękę: — Niech się mnie pani nie boi. Ja nie gryzę. A może nam być wesoło. Przecież już nie jesteśmy młodzi… Klara spojrzała ostro na mężczyznę: — Proszę odejść, bo zawołam portiera. — No, co pani taka nieużyta? — Proszę natychmiast odejść — rzuciła Klara ostrym, głośnym tonem. — Dobra. Niech będzie — powiedział mężczyzna wstając z ociąganiem. — Taka stara i taka głupia. — dodał.

Kto chce się wybić, a ma ku temu zdolności, w stolicy szuka poparcia, tam prezentuje swoje prace, tam wreszcie znajduje prawdziwych przyjaciół. Chociaż… czy tam jest dużo lepiej? Klany, grupy i koterie spotykają się codziennie, codziennie w określonych kawiarniach, klubach. Ich członkowie zasiadają przy wspólnym stole, piją razem kawę, herbatę i plotkują, plotkują, plotkują. Wieczorem idą na wódkę, aby następnego dnia spotkać się znowu i opowiedzieć kto ile wódy wypił, podomyślać się kto z kim noc spędził, kto komu i za co dał w mordę, ewentualnie kto kogo oszukał w małych, maleńkich i nie zawsze czystych interesach.

— Powiedziałam tyle, że nic nie wiem, bo tak po prawdzie to nic o nim nie wiem. Żyje jak samotnik, sam do siebie gada, jak się upije to tak rozrabia po domu… tatatata — wiecie panowie, strzela… — Strzela? A z czego? — Z niczego. Tak tylko udaje. Chłop dorosły, a zachowuje się czasami jak mały dzieciak. Rozkazy wydaje, „do boju” — wrzeszczy.

Usiadł. Odkręcił butelkę i nalał do kieliszka. Podniósł szkło, popatrzył pod światło, i jednym haustem wypił koniak. Odstawił kieliszek, wziął za ogon śledzia, włożył do ust, zacisnął zęby i ciągnąc za ogon wyszarpnął z ust kręgosłup ryby. Złożył go ostrożnie na brzegu talerza. Ponownie nalał sobie koniaku, wypił, odstawił kieliszek i ile miał sił w płucach ryknął: „Jak to na wojence ładnie…”

— Butelkę mszalnego hiszpańskiego — zadysponował radca Prochliński. Po chwili kelnerka przyniosła dwa kieliszki, butelkę, otworzyła, nalała. Odeszła. — No, to in nomine patris et fili et spirytus — powiedział Prochliński podnosząc kieliszek. — Deo gratias — odrzekła narzeczona i wypili po łyku.

Nerwy odmówiły posłuszeństwa Ralskiej. Ujęła za szyjkę butelkę z wodą mineralną i nie wstając rąbnęła nią w głowę Jubiego. Butelka rozerwała się jak granat i po głowie Jubiego spływała woda. Zerwał się, wyrzucił obie ręce w górę, wrzasnął falsetem: — Milicja! Milicja! Następnie przyjrzał się bacznie ładnej blondynce, cmoknął i dodał: — Albo i nie.

Anna Kormik „Cicha śmierć”:

Kryminał „babski”, więc mnóstwo ględzenia i dzielenia włosa na czworo, ale mówi się trudno i czyta się dalej.
Cytaciki:
Nie ma na świecie nic gorszego niż mąż, który ma zawsze rację.

— Po co takie rzeczy opowiadasz? — Bo uczono mnie, że milicji należy mówić zawsze prawdę.

Za duża różnica wieku wydatnie zmniejsza różnicę płci.

Sytuacja była zbyt poważna, żeby mówić dłuższymi zdaniami.

Lutek jest suchy, pedantyczny, cały składa się z nawyków i fobii. Nie jada drobiu, nie lubi ciętych kwiatów, nie może zasnąć w mieszkaniu, w którym jest brudna bielizna, i co dzień domaga się, żeby wszystko było wyprane. W ogóle jest wymagający. Ale solidny i godny zaufania. Myślę, że Jadwiga wolałaby romantyczniejszego partnera.

Barbara Nawrocka, Ryszard Doński „Akcja >Chirurg<” 1968:

Warszawski student robi napad na sklep jubilerski i z forsą próbuje prysnąć do Szwecji. Bardzo błyskotliwy, ale histeryk. Wpada.
Cytaciki:
Forsa ma swoją siłę, łagodzi rany duszy.

Przyszło jej na myśl, że miłość niekoniecznie musi sprawiać przyjemność, jak się jej dotąd wydawało. Ten wyglądał, jakby się męczył.

Naprzeciw kościoła mieścił się bar samoobsługowy. Andrzej zażądał setki i wypił ją jednym haustem. Ruszył w kierunku MDM. Lekkość, pewność zwycięstwa rosła w nim z każdym krokiem, w miarę jak alkohol przenikał do krwi.

– Wyglądasz jak bandzior. Dlaczego się nie golisz? Roześmiał się. ? Robię się na Fidela ? powiedział Andrzej pierwsze, co mu wpadło do głowy.

Nie jesteś najlepszym materiałem na męża ? stwierdził. ? Przeważnie nie ma cię w domu, a jak jesteś, chcesz myśleć. Musisz wziąć pod uwagę, że oni też mają prawo własnego życia. Wiem, wiem ? odpowiedział sobie ? i dlatego kupiłem rodzinie telewizor.

Przestępcy odznaczają się tą samą wadą co ludzie, którzy nigdy w kolizję z prawem nie popadli ? lubią blaski swojej sławy, kobiety, potrafią się zabawić. Przy wódce zawsze wymknie się komuś słowo, jedno słowo wystarczy. Powstrzymać się z tym jednym słowem trudno. Cudza gloria spływa na całe środowisko ukoronowane wybrańcem, pijane siłą. Wtedy łatwo o jedno słowo. Trzeba jeszcze poczekać na to słowo.

Żaden mężczyzna, którego dotąd znała, nie wspominał. Niczego.

Rozkopał trzeci dołek, wybrał z niego kosztowności. Już zabierał się do czwartego, gdy przyszło mu do głowy, że warto zostawić sobie coś na czarną godzinę. Nie wiadomo, czy kiedyś nie zechce mi się wracać ?pomyślał. ? Bank ziemiański najpewniejszy.

Uważał, że zawód /milicjanta/, który wybrał, wymaga posługiwania się mózgiem, inteligencją, maksimum obiektywizmu.

Ale konfrontacje z martwym już człowiekiem mają w sobie coś ironicznego i takiego właśnie uczucia doznawał w tej chwili Korda.

Ma usposobienie koparki kroczącej, idzie do swego celu, irytują go zmiany kierunku.

Jerzy Edigey „Alfabetyczny morderca”:

Niestety, nie udało się ustalić, która wtedy mogła być godzina. Szczęśliwi z kuflem w ręku nie patrzą na zegarek, a czas im płynie szybko.

Zabiegowo bynajmniej nie należało do „suchych” miast. Przeciwnie, w wojewódzkich statystykach spożycia alkoholu to miasto znajdowało się prawie na samym szczycie tabeli.

Kto wstąpił na służbę do MO, musi być przygotowany na niebezpieczeństwo, nawet na śmierć.

– Tutaj, w Zabiegowie, wszyscy wszystkich znają. Zbyt małe miasto, aby udało się cokolwiek zachować w tajemnicy. Nasi ludzie, bez względu na to, czy chodzą w mundurach, czy przebrani za krakusów, i tak będą natychmiast rozpoznam na ulicy.

– Przejrzałam wszystkie książki traktujące o kryminalistyce, naturalnie te w języku polskim. – Wszystkie dwie – uśmiechnął się Stefański.

– Pozostaje więc nam jako pewnik, że tym motywem jest zemsta. – Albo miłość – podpowiedział podporucznik Rzeszotko. – Miłość mogłaby być takim motywem, gdyby nie to, że jedną z ofiar jest siedemdziesięciotrzyletnia staruszka. – Z miłością nigdy nic nie wiadomo – podpowiedział porucznik Stefański – a może jakiś amant odpalony przed laty…

Naturalnie, w takiej knajpie, jak „Śląska”, nie używano mniejszych kieliszków niż setki. Kapitan z niedowierzaniem obserwował, jak Barbara bez mrugnięcia okiem wychyliła cały kieliszek aż do ostatniej kropelki. Kelnerka, która początkowo tylko umoczyła usta, poszła za przykładem „solenizantki” i z uznaniem spojrzała na tę dziwną porucznik w spódnicy. Nic bowiem w Polsce tak nie imponuje ludziom, jak umiejętność picia.

Przy ulicy Świerczewskiego znajdowała się też duma i chluba miasta – jeden z trzech, za to największy sklep samoobsługowy. Mieścił się w specjalnie wybudowanym pawilonie, nieco cofniętym od linii ulicy. Wszyscy nazywali go z pewną przesadą „Supersamem” i mówili, że jest lepiej zaopatrzony od tego w Katowicach. W tym ostatnim twierdzeniu była nawet spora doza prawdy. Nieraz na półkach zabiegowskiego sklepu leżało dużo takich towarów, które w Katowicach stanowiły rzadkość, jak na przykład pudełka z czekoladkami,, Wedla” czy „Goplany” lub puszki z sokiem grapefruitowym. Kierowniczka „Supersamu” była jedną z najbardziej znanych i popularnych osób nie tylko w mieście, ale i w całej okolicy.

Wykształcenie wspomaga inteligencję, ale jej nie zastępuje – mruknął Stefański. Zebrani gruchnęli śmiechem.

Trabanty to bardzo dobre wózki. Sto kilometrów ciągną jak nic.

Drugi raz nie wolno się mylić nie tylko saperom, ale także milicjantom.

Wspominał pan o konieczności rzucenia pracy, o stale towarzyszącym przezwisku „bandyta”. To na pewno było nie do zniesienia. Ale czy szukał pan pomocy i opieki? – Gdzie jej miałem szukać? – W radzie zakładowej, w partii czy choćby u nas, w milicji. Na pewno podano by panu życzliwą dłoń, tak jak ją podajemy tysiącom ludzi, którzy wychodząc z więzienia i chcąc dalej żyć uczciwie, znajdują się w takim samym położeniu.

Antoni Słonimski „Załatwione odmownie”:

W ponurych czasach „Skamandra” było w Polsce piętnastu poetów i czytelnik mógł ich rozróżnić. Dziś już jest pięciuset facetów piszących wiersze i czytelnik nie może ich rozróżnić, bo ich nie czyta, a gdyby czytał, też by mu to niewiele pomogło.

Nie darmo cztery tysiące lat temu uczony chiński Lu-Tso przestrzegał przed nowymi wynalazkami. Chodziło wtedy co prawda tylko o koła, które miały zastąpid płozy u wozów, ale wiadomo: od rzemyczka do trzewiczka.

Pamiętam, jak znany komik warszawski, Gierasioski, klarował mi poważnie: – Co to jest Żeromski? Niech Żeromski z Prusem pod rękę trzy razy przejdą Marszałkowską, a pies z kulawą nogą się nawet nie obejrzy. A jak ja idę, każdy mówi: „Patrz, Gieras idzie.” – Prus nie żyje wtrąciłem nieśmiało. – No to niech Żeromski z nieboszczykiem pod rękę się promenuje.

Kiedyś, w latach dwudziestych, Żeromski wybił przypadkiem szybę w tramwaju, a że nie miał przy sobie pieniędzy, prosił, aby ktoś za niego poręczył. Nikt nie poręczył, bo nikt z obecnych nie słyszał o Żeromskim.

Gdy wracałem z teatru i patrzyłem na jarzące się w pustych ulicach neony, pomyślałem, że są jak te kelnerki w Spatifir – piekne, ale nikomu nie służą.